Όχι ότι μας προξενεί, πλέον, κάποια έκπληξη, αλλά οι έρευνες και τα στοιχεία που αναδεικνύουν την Ελλάδα ως άντρο της διαφθοράς και του οικονομικού εγκλήματος έρχονται στην δημοσιότητα σχεδόν σε καθημερινή βάση.Αυτήν την φορά ήταν μία παγκόσμια έρευνα της PricewaterhouseCoopers (PwC), σε συνεργασία με το INSEAD, για το οικονομικό έγκλημα που ανέδειξε ως βασικότερα προβλήματα για την χώρα μας την δωροδοκία, την διαφθορά, την φορολογική αδιαφάνεια και την έλλειψη εμπιστοσύνης στις αρχές.
Το οικονομικό έγκλημα ανθεί μέσα στην ύφεση
Σύμφωνα με την έρευνα, σε παγκόσμιο επίπεδο, η οικονομική ύφεση δημιουργεί προσοδοφόρο έδαφος για την αύξηση των κινδύνων οικονομικού εγκλήματος. Ειδικότερα, όσον αφορά στην Ελλάδα, περί το 70% των συμμετεχόντων δήλωσαν ότι οι οικονομικές επιδόσεις των επιχειρήσεών τους μειώθηκαν κατά τους τελευταίους 12 μήνες.
Σχεδόν το ένα τέταρτο των συμμετεχόντων ανέφεραν περιστατικά οικονομικού εγκλήματος στην επιχείρησή τους, ενώ το 40% πιστεύουν ότι η επιχείρησή τους βρίσκεται τώρα σε μεγαλύτερο κίνδυνο. Το 37% ανέφεραν ότι τα περιστατικά οικονομικού εγκλήματος έχουν αυξηθεί. Ακόμη, παρατηρήθηκε αύξηση και στο κόστος των ζημιών -οικονομικών και μη- που προκαλεί το οικονομικό έγκλημα στις ελληνικές επιχειρήσεις, ενώ η έκταση των ζημιών που υφίστανται είναι πολύ υψηλή, σε ποσοστά μάλιστα μερικές φορές μεγαλύτερα τόσο από αυτά της Δυτικής Ευρώπης όσο και διεθνώς.
Σε διεθνές επίπεδο, από τους ερωτηθέντες που δήλωσαν τις επιχειρηματικές πιέσεις ή κίνητρα ως κύρια αιτία της αύξησης των περιστατικών απάτης, το 47% δήλωσε ότι η δυσκολία της επίτευξης των επιχειρηματικών στόχων ήταν κίνητρο για απάτη κατά τη διάρκεια της ύφεσης. Ακόμη, ο φόβος απώλειας της εργασίας αναφέρθηκε ως αιτία από το 37% των ερωτηθέντων. Τα bonus ή οι προσπάθειες των ανωτέρων στελεχών να επιτύχουν τα επιθυμητά οικονομικά αποτελέσματα αναφέρθηκαν ως αιτίες από το 27% και 25% των ερωτηθέντων αντίστοιχα. Επίσης, μερικοί από τους ερωτηθέντες στην Ελλάδα ανέφεραν ως αιτία την μεταφορά των επιχειρηματικών λειτουργιών σε νέες χώρες.
Τα βασικά σημεία που χαρακτηρίζουν το οικονομικό έγκλημα στην Ελλάδα, και που το διαφοροποιούν από τις δυτικοευρωπαϊκές οικονομίες, σύμφωνα με τους ερωτηθέντες, είναι δωροδοκία, διαφθορά, φορολογική αδιαφάνεια, καθώς και έλλειψη εμπιστοσύνης και συνεργασίας με τις Αρχές.
Δωροδοκία και διαφθορά, το Νο. 1 οικονομικό έγκλημα στην Ελλάδα
Η έρευνα καταδεικνύει ότι η δωροδοκία και η διαφθορά είναι το κυρίαρχο πρόβλημα στην ελληνική αγορά. Συγκεκριμένα:
· Σύμφωνα με το 50% των ερωτηθέντων που δήλωσαν ότι έχουν πληγεί από οικονομικό έγκλημα, το σοβαρότερο, αλλά και συχνότερα εμφανιζόμενο περιστατικό, που αντιμετώπισαν ήταν δωροδοκία και διαφθορά. Άλλες μορφές οικονομικού εγκλήματος που αναφέρθηκαν συχνά, ήταν η υπεξαίρεση ενεργητικού, το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και η φορολογική αδιαφάνεια η οποία είναι σημαντικό πρόβλημα σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας.
· Σε αντίθεση με την Ελλάδα, στη Δυτική Ευρώπη και στο σύνολο των χωρών που συμμετείχαν στην έρευνα, η υπεξαίρεση ενεργητικού ήταν το σοβαρότερο περιστατικό οικονομικού εγκλήματος. Η δωροδοκία και η διαφθορά, παρόλο που κατέχουν σημαντική θέση, είχαν πολύ χαμηλότερο ποσοστό από την Ελλάδα (27% διεθνώς, 14% στη Δυτική Ευρώπη και 50% στην Ελλάδα).
· Στην ερώτηση ‘ποιοι παράγοντες πιστεύετε ότι συνεισέφεραν στην αύξηση των πιέσεων και των κινήτρων για οικονομικό έγκλημα’, οι Έλληνες συμμετέχοντες, σε διπλάσιο ποσοστό από τους Δυτικοευρωπαίους, δήλωσαν πώς ‘επικρατεί η άποψη ότι οι ανταγωνιστές τους δωροδοκούν για να κερδίσουν συμβόλαια.’
· Η δωροδοκία και η διαφθορά, μαζί με τις δόλιες αιτήσεις δανεισμού ή/και πιστώσεων, είναι στην κορυφή της λίστας των μορφών οικονομικού εγκλήματος που οι Έλληνες επιχειρηματίες περιμένουν ότι θα αντιμετωπίσουν στο μέλλον. Το ίδιο ισχύει και για το σύνολο των συμμετεχόντων διεθνώς, σε πολύ χαμηλότερο όμως ποσοστό (21% Ελλάδα, 9% Ευρώπη, 16% διεθνώς).
Άγνοια και μη τήρηση των διαδικασιών
Είναι ανησυχητικό για την ελληνική αγορά, ότι η έρευνα καταδεικνύει την έλλειψη ανίχνευσης αλλά και αντιμετώπισης του οικονομικού εγκλήματος. Σε καιρούς οικονομικής ανασφάλειας, φαίνεται ότι η πρόβλεψη και διαχείριση του κινδύνου απάτης θεωρείται μάλλον ‘πολυτέλεια’ παρά αναγκαιότητα.
Από τους Έλληνες συμμετέχοντες, το 39% παραδέχθηκαν ότι ούτε μία φορά, μέσα στους τελευταίους 12 μήνες, δεν διεξήγαγαν τις διαδικασίες αξιολόγησης του κίνδυνου απάτης. Το αποτέλεσμα αυτό αντανακλά μία χειρότερη κατάσταση από τη Δυτική Ευρώπη και διεθνώς, όπου το 31% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι έκαναν αυτές τις διαδικασίες, έστω και μία φορά.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σχεδόν ένας στους τέσσερις από τους συμμετέχοντες που δήλωσαν ότι έχουν πληγεί από οικονομικό έγκλημα, είπε ότι το ανακάλυψε ‘τυχαία’, ενώ ελάχιστοι ανέφεραν ότι εντοπίστηκε από τις Αρχές. Επιπλέον, όταν ερωτήθηκαν σε ποιες ενέργειες προέβησαν εναντίον των υπαιτίων του οικονομικού εγκλήματος μέσα στην εταιρεία τους, μόλις το 36% ανέφεραν απόλυση (ενώ το αντίστοιχο ποσοστό διεθνώς ήταν 85%), ενώ το 23% κινήθηκαν δικαστικά (48% διεθνώς). Επίσης ανησυχητικό είναι ότι τα ίδια περίπου ποσοστά παρατηρούνται και στις ενέργειες εναντίον των υπαιτίων εκτός εταιρείας, ενώ ένα ποσοστό 18% δήλωσε ότι δεν έκανε τίποτε.
Όσον αφορά στον εντοπισμό και πάταξη του οικονομικού εγκλήματος, παρατηρείται επίσης μία έλλειψη συνεργασίας με τις Αρχές. Συγκεκριμένα, ελάχιστοι από τους συμμετέχοντες που δήλωσαν ότι έχουν πληγεί από οικονομικό έγκλημα, ανέφεραν ότι προέβησαν σε δικαστικά μέτρα (4,5%), ή ειδοποίησαν τις αρχές για υπαιτίους εντός ή εκτός της εταιρείας (9% και 14% αντίστοιχα).
Η αξία του Εσωτερικού Ελέγχου
Ο Εσωτερικός Έλεγχος είναι από τις πιο αποτελεσματικές διαδικασίες ανίχνευσης οικονομικού εγκλήματος και αυτό φαίνεται σε ορισμένα σημαντικά σημεία της έρευνας. Για παράδειγμα, από τους Έλληνες συμμετέχοντες που δήλωσαν ότι έχουν πληγεί από οικονομικό έγκλημα, ένας στους τρεις είπαν ότι το ανακάλυψαν από τον Εσωτερικό Έλεγχο. Επιπλέον, όταν ερωτήθηκαν αν η εταιρεία τους τροποποίησε τις διαδικασίες ελέγχου και ανίχνευσης της απάτης, πάνω από τους μισούς απάντησαν ότι ενίσχυσαν τον Εσωτερικό Έλεγχο.
Επιπλέον, η έρευνα απέδειξε το συσχετισμό που υφίσταται μεταξύ των περιστατικών απάτης που αναφέρθηκαν και της συχνότητας των διαδικασιών ελέγχου και ανίχνευσης της απάτης. Οι επιχειρήσεις που διεξάγουν πιο συχνές εκτιμήσεις αναφέρουν περισσότερα περιστατικά απάτης. Εν ολίγοις, εάν κάποιος ψάξει για περιστατικά απάτης θα τα βρει. Παρ’ όλα αυτά, σχεδόν οι μισοί από τους συμμετέχοντες, που δήλωσαν ότι έχουν πληγεί από οικονομικό έγκλημα, είπαν ότι το επίπεδο και το κόστος του οικονομικού εγκλήματος αυξήθηκε, ενώ σχεδόν τα δύο τρίτα δήλωσαν ότι δεν έχουν προβεί στις απαραίτητες αλλαγές για την ανίχνευσή του.
Έλλειψη εμπιστοσύνης και συνεργασίας με τις Αρχές
Μία από τις σημαντικότερες ερωτήσεις της έρευνας αφορά στις πρακτικές, νομικές και κανονιστικές, για την αντιμετώπιση του οικονομικού εγκλήματος. Δυστυχώς, η εικόνα που δίνει η Ελλάδα δεν είναι θετική. Συγκεκριμένα, σχεδόν το 60% των ερωτηθέντων θεωρεί τις νομικές και κανονιστικές Αρχές αναποτελεσματικές ή όχι πολύ αποτελεσματικές.
Οι προτάσεις της PricewaterhouseCoopers
Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας, ο κ. Μάριος Ψάλτης, Διευθύνων Σύμβουλος της PricewaterhouseCoopers στην Ελλάδα, δήλωσε: «Το οικονομικό έγκλημα υποβόσκει παντού. Καμία επιχείρηση και κανένας οργανισμός δεν είναι στο απυρόβλητο. Η έρευνα δείχνει το δρόμο για σημαντικές προσπάθειες που πρέπει να αναληφθούν στο επόμενο διάστημα, τόσο από την πολιτική ηγεσία όσο και από τους επικεφαλείς των επιχειρήσεων.
Πιστεύουμε ότι πρέπει να ληφθούν πρωτοβουλίες ως προς την αποτελεσματική λειτουργία των ελεγκτικών μηχανισμών στο Δημόσιο Τομέα, την αναδιάρθρωση του φορολογικού συστήματος, την πάταξη της γραφειοκρατίας και απλοποίηση των διαδικασιών έτσι ώστε η Ελλάδα να ξαναγίνει ελκυστική για τις ξένες επενδύσεις. Στο μέτωπο των επιχειρήσεων, πρέπει και εκεί να οργανωθεί με συστηματικό τρόπο ο εσωτερικός έλεγχος και η παρακολούθηση των περιοχών υψηλού κινδύνου.»
Πρόκειται για την 5η κατά σειρά έρευνα της PwC, η οποία διεξήχθη από τον Ιούλιο έως το Νοέμβριο 2009 και αφορά το χρονικό διάστημα των τελευταίων 12 μηνών. Συμμετείχαν 3.037 ανώτερα στελέχη από 54 χώρες σε όλο τον κόσμο, απαντώντας σε καίριες ερωτήσεις σχετικά με το οικονομικό έγκλημα και τις μορφές του, καθώς και τις μελλοντικές τάσεις, σε συσχετισμό με την κατάσταση που διαμορφώνει η παγκόσμια οικονομική κρίση.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι η Ελλάδα φέτος συμμετείχε για πρώτη φορά, και με μεγάλη ανταπόκριση. Ο υψηλός αριθμός των συμμετεχόντων από τη χώρα μας -96 ανώτερα στελέχη, κυρίως Οικονομικοί Διευθυντές, από τον ιδιωτικό και το δημόσιο τομέα- αντανακλά το έντονο ενδιαφέρον και την έκταση την οποία έχει αποκτήσει το οικονομικό έγκλημα.
Ο στόχος της έρευνας ήταν να προσδιορίσει τις βασικές μορφές και τις μελλοντικές τάσεις του οικονομικού εγκλήματος, καθώς και να αξιολογήσει τη στάση των εταιρειών απέναντί του, στο πλαίσιο της παρούσης οικονομικής κατάστασης.
ΔΙΑΔΩΣΤΕ ΤΟ...
